Planowanie przestrzenne jest jednym z najważniejszych zadań publicznych realizowanych przez gminy. Bezpośrednio wpływa ono na warunki życia i funkcjonowania społeczności lokalnej. Plan określa gdzie powstanie droga, gdzie planowane się tereny zielone i rekreacyjne, gdzie budowane będą mieszkania, a gdzie lokalizowane będą inwestycje produkcyjne. Stąd wskazane jest szerokie włączenie do procesu planistycznego mieszkańców i lokalnych organizacji. Mieszkańcy często nie mają jednak realnego wpływu na decyzje podejmowane przez władze, a proponowane formy partycypacji są mało atrakcyjne i nie odpowiadają potrzebom społecznym.
W celu wzmocnienia udziału społeczeństwa w procesie sporządzania dokumentów planistycznych w III kwartale 2015 r. Ministerstwo Rozwoju ogłosiło konkurs na realizację projektów polegających na przeprowadzeniu konsultacji społecznych nowopowstających lub zmienianych dokumentów planistycznych (miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego lub studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego) na wczesnym etapie ich powstawania, a więc przed sporządzeniem projektów tych dokumentów. W marcu i kwietniu br. z 7 wyłonionymi w konkursie Beneficjentami zawarto umowy o dofinansowanie o łącznej wartości 13,6 mln PLN.
Realizacja wybranych w konkursie projektów polega na przekazaniu przez Beneficjentów - organizacje pozarządowe grantów dla gmin na przeprowadzanie konsultacji społecznych dotyczących projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego lub też ich zmian, oraz na wsparciu merytorycznym procesu konsultacji. W każdej gminie zostaną wykorzystane obowiązkowo przynajmniej trzy techniki konsultacyjne (w tym co najmniej jedna internetowa i co najmniej jedna interaktywna). Prowadzenie konsultacji społecznych na wczesnym etapie procedury planistycznej wykracza poza wymogi nakładane na gminy na mocy przepisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Efektem konkursu jest przeprowadzenie konsultacji społecznych w ok. 180 gminach – we wszystkich na wczesnym etapie powstawania dokumentów planistycznych (tj. poprzedzającym sporządzenie projektu aktu planistycznego), a dodatkowo w 20 % gmin – przeprowadzenie również drugiego etapu konsultacji, dotyczących sporządzonego już projektu aktu planistycznego. Prowadzone w ramach konkursu działania mają umożliwić lepsze poznanie oczekiwań i potrzeb mieszkańców oraz dostosowanie do nich propozycji planistycznych. Angażowanie społeczności na wczesnych etapach prac zmniejszy ryzyko konfliktów na kolejnych etapach procesów inwestycyjnych. Ponadto doświadczenia gmin zebrane podczas prowadzenia konsultacji z wykorzystaniem różnych technik i kanałów komunikacji z mieszkańcami, wypracowanych wspólnie z organizacjami pozarządowymi, mogą przyczynić się do wzmocnienia partycypacji publicznej również w innych dziedzinach życia społecznego.
Warto zwrócić uwagę na fakt, iż wzmocnienie procesu partycypacji społecznej w planowaniu przestrzennym jest jednym z celów projektu Kodeksu Urbanistyczno-Budowlanego konsultowanego obecnie przez Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa. Zgodnie z jego uzasadnieniem obowiązkowe konsultacje publiczne odbywają się, gdy gotowe są już konkretne projekty studiów i planów miejscowych (etap ten najczęściej sprowadza się do mocno sformalizowanej procedury i polega wyłącznie na udostępnieniu do wglądu projektów aktów planistycznych), brakuje jednak wyprzedzającej dyskusji z mieszkańcami i innymi użytkownikami przestrzeni na temat ich potrzeb i pomysłów… Projekty współfinansowane przez PO WER mają nauczyć gminy innego - otwartego i wyprzedzającego podejścia do konsultacji.
Konsultacje w gminach przeprowadzone przy wsparciu wybranych w konkursie projektodawców są częścią większego planu, który zakłada, że do 2023 roku w ramach PO WER konsultacje takie odbędą się w 500 gminach.
Do końca listopada br. Beneficjenci projektów wybrali 123 gminy (patrz załącznik), z którymi podpisywane są aktualnie umowy o powierzenie grantu. Trwają również prace nad tworzeniem Indywidualnych Planów Konsultacji w poszczególnych gminach oraz rozpoczyna się proces ich wdrażania. Projekty zakończą się pod koniec 2018 r.
Pytania dotyczące realizacji projektów prosimy kierować na adres konkurs.partycypacja@mr.gov.pl
Załącznik
Gminy zakwalifikowane do projektów (PDF 262 KB)